İyulun 14-ü Müasir İncəsənər Mərkəzində ''4 ünsür" adlı sərgi baş tutdu. Sərgidə sahəsinin peşəkarları olan Səbinə Səfərova, Müşfiq Əliyev, Adil Həsənov və Emin Qəhrəmanovun əsərləri sərgiləndi. 

Dörd element

14 iyun 2023-cü ildə Müasir İncəsənət Mərkəzində dörd müəllifin dörd təbii elementi təcəssüm etdirən sənət əsərlərinin dörd Mini Rəsm Seriyası nümayiş olunacaq.

Su, Hava, Torpaq və Od – həm təcrübə, həm də yaş kateqoriyası üzrə müxtəlif rəssamları birləşdirən on altı "portret". Həm də dünyanın sonsuz bir tədqiqat obyekti olduğunu sübut edən.

"Dörd element" sərgisi - dörd bərabər elementin maddi mahiyyətini özündə cəmləşdirən dünyaya dörd sənətkarın qeyri-ordinar baxışı.

Burada Su, hava, od və torpağın ayrılmaz interpenetrasiyada "yaşayır". Biri digərindən ağlasığmaz dərəcədə apriori olur. İnsan onların hər birini qavrayışına uyğun olaraq görür və hiss edir. Dünyagörüşünə görə dərk edir.

"Dörd element" sərgisi daha çox fikirlərin, düşüncələrin, anlayışların bədii səsləşməsidir... burada hər bir müəllifin individual "siması", fərdi "rayihəsi" ilə öz "dördlüyü" var…

Dörd dördə...

Səbinə Səfərova:

- Çox az ölkə dörd elementin bir güşədə birləşməsinə şahid ola bilər - həm su, həm torpaq, həm hava həm od. Abşeron bütün bu gözəllikləri eyni vaxtda özündə birləşdirib. Bu həqiqətdən ilham alaraq, bütün dörd elementi kətan üzərində təsvir etmək qərarına gəldim və hadisələri bir mərkəzi fiqurun-şəhərimizin mədəniyyətinin ən möhtəşəm və sirli abidəsi olan Qız qalasının ətrafında cəmləşdirdim. Qız Qalası əsl ledi kimi yaşını gizlədir. Onun tikildiyi vaxt hələ dəqiq məlum deyil. Qalanın tikilmə məqsədi və mənşəyi haqqında yekdilliklə qəbul edilmiş versiya yoxdur, ona görə də müxtəlif əfsanələr mövcuddur, bu da yerli sakinlərin və paytaxtımızın qonaqlarının ona marağını daha da artırır.

Su Elementi.

Gözəl şəhərimiz üç tərəfdən dəniz ilə əhatə olunur. Xəzər dənizi yaşıl və mavi, boz və tünd göy, demək olar ki, qara, bəzən hətta kül rəngində görünür. Lakin hər rəngi ilə gözəldir.

Bəzən dəniz sakit və isti olur və günəşin şüaları altında parlayır, bəzən isə zəhmli və tutqundur və qayalara çırpılır. Xəzər tufanlı olduğu zaman da sakit olduğu zamanlarda olduğu kimi gözəlliyi ilə valeh edir və qəlbləri fəth edir.

Alov Elementi.

Bakını qürurla " Alovlar şəhəri" adlandırırlar. Əsas şərh "baqu" sözündən gəlir – bu söz Allahın şəhəri və ya Allahın yeri, yanan neft və qaz fontanı ilə sıx bağlıdır. Bakının qədim sakinləri Allaha dua etmək üçün oda üz tuturdular. Onlar alovlanan nefti – Allahın qanını tapdıqda, bütün ölkədə atəşpərəstlik məbədləri görünməyə başladı.  Beləki, indi gecə Bakıya baxanda "Alovlar şəhəri" ifadəsi ikiqat məna kəsb edir.

Külək elementi.

Gözəl Bakını "küləklər şəhəri" adlandırırlar. Bu fikir təsadüfən formalaşmayıb, çünki onun adı şəhərdə yaşayan xalqların qədim ləhcəsindən tərcümədə “külək əsən” mənasını verən "Bad kubə" sözündən götürülmüşdür. Şəhərimizin Bakı buxtası boyunca qərbdən şərqə doğru 20 kilometr uzanan nəhəng amfiteatra bənzəyən qeyri-adi formasına görə vaxtilə bu diyarda güclü küləklər hökm sürürdü.

Torpaq Elementi.

Dünayanın tam yenilənməsi, oyanışı, dörd element – su, od, hava, torpaq oyandıqdan sonra baş verir və təbiətin canlanlanmasına kömək edir. Hər bir element sonrakını tamamlayır.  Azərbaycanda torpaq ərimiş suları hopdurur, xoş Abşeron günəşi ilə isinir və ilıq küləyin nəfəsi altında canlanır. Torpaq hər bir insanın anasıdır, evidir, bərəkət və firavanlıq rəmzidir. Ona görə də torpaq və həyat azərbaycanlılar üçün rəmzi məna daşıyır.

Müşfiq Əliyev:

Mənim üçün elementlər Azərbaycan mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsi olan ornamentlərin zənginliyidir və mən bu mini seriyanı yaradarkən ondan ilham almışam. Klassik yanaşma və Abşeron məktəbinin simbiozunu yaratmaq mənim üçün vacib idi: yaradıcılığım üçün alfa və omeqa.

Külək elementi.

Metafizikada külək elementi ağac obrazı ilə əlaqələndirilir, ona görə də vurğu ələ çevrilən ornamental gövdəsi olan ağaca verilir. Budaqların-barmaqların və yarpaqların bir-birinə birləşməsi bəzəkli dalğalanan xalçaya bənzəyir. Saflığın və təmizliyin simvolu-ağ çiçəklər-küləyin axını ilə ram edilir və uzağa uçur. Ağac obrazı Abşeron memarlığının fonunda çəkilib.

Alov elementi.

Qədim dövrlərdən Atəşgah məbədi alovun simvolu hesab olunur. Onun fonunda məbədlə harmoniyada olan və onun bir hissəsi olan əllərini göyə qaldıraraq dua edən kahin obrazı əks olunub. Kompozisiyanın mərkəzində buta elementləri ilə, müqəddəs məbədin alovu ilə qurbangah əks olunub. Şəkildəki səmalar kaleydoskopda olduğu kimi sınıq, dinamik şəkildə təsvir edilmişdir.

Su elementi.

Qız Qalası coşub çağlayan su elementinin mərkəzində təsvir edilmişdir. Qədim məbədin divarları ilə axan dəniz dalğaları bir-birinə qovuşur. Qalada ayın görüntüsü mərtəbələrin sayına görə yeddi boru ilə əks olunub. Yanğın, borulardan keçən xalça elementi kimi əks olunub. İki güzgü buta iki əks başlanğıcı təcəssüm etdirir. Qalanın ətəyində təsvir olunan dekorativ pulcuqlu balıq suların dərinliklərində gizlənmiş bilik və müdrikliyi simvollaşdırır.

Torpaq elementi.

Torpaq elementi kimi qadın obrazını seçilib. Burada eyni zamanda onun tərəfindən yaradılan məhsuldarlığın və bərəkətin rəmzi olan üzüm tənəkləri əks olunub. Arxadakı mələk onunla bir bütöv təşkil edərək yer üzünü qoruyur. Onun açıq qanadlarında ziqzaq formalı çay və meşə təsvirləri, almaz formalı elementlər şəklində isə daşlar, dağlar və çöllər təsvir edilmişdir.

Adil Həsənov:

Mənim üçün hər hansı bir element, ilk növbədə, palitradır. Onların hər birində inanılmaz rəng və çalar var. Dünyamızın dörd elementinin mahiyyətini bədii şəkildə ifadə etməyə çalışmaq, deyə bilərik ki, həlli olmayan tapşırıqdır. Onlara yalnız toxunmaq olar... xətlər və şəkillər vasitəsilə. Bəlkə də buna görə onlar təcəssüm və oriyentasiya baxımından fərqli kətanlarda yaradıldılar. Hətta bəlkə ilk baxışdan bu seriyaya bağlı görünmürdülər. Lakin rəssam öz baxışını əks etdirir və buna görə də mənim “təcəssüm arqumentlərim” dörd elementin hər bir təzahürünü özündə cəmləşdirən palitraya çevrildi...

Külək elementi.

Düşünürəm ki, külək yalnız ilk baxışdan gözə görünməz görünür. Fikrimcə, o, nüfuz etdiyi məkanın rəng palitrası ilə tamamlanır. Polad və ya günəşli çalarlara bürünmək onun üçün xasdır. Əsrlərdən bəri bizim məşhur Xəzri və Gilavarımız özləri dörd fəsilə bölünür. İşimdə küləyin ölkəmizə xas olan istiliyi özündə cəmləşdirirərək bütün dözümsüzlüyü ilə ağacların inadcıl yarpaqlarına çırpıldığı, onları möhkəmlik sınağına çəkdiyi dövrü vurğulamaq istədim. Abşeronun əbədi qarşıdurması…

Torpaq elementi.

Niyə məhz günəbaxanları yerin simvolu olaraq seçdim? Yer günəş işığı olmadan təsəvvür edilə bilməz və mənim gözümdə onun təcəssümü məhz bu bitkilərdir. Onlar bir növ bələdçi kimidir və insanın yer üzündə olmasının mahiyyətini əks etdirir. Hansı ki, kökləri ilə yerə sıx bağlı olaraq, səmanı işıqlandırır, yer üzünə istilik bəxş edir...

Alov elementi.

Qədim dövrlərdən bəri Şərqdə öküz günəşin, atəşin, işığın və gücün təcəssümü hesab olunurdu. Buna görə atəş mənim üçün bu heyvanın görüntüsünü alır. Onun kimi, alov da həm yaratmağa, həm də məhv etməyə qadirdir. Kiçik bir qığılcımla başlayan güc. İstilik verə və ya ətrafdakı hər şeyi amansızcasına məhv edə bilər. Atəşpərəstlik təlimini dünyaya bəxş edən və Azərbaycan torpağında özünə sığınacaq tapan element…

Su elementi.

Həyat suda yaranıb, sudan çıxıb və su olmadan mövcud ola bilməz. Aksioma milyardlarla il davam edir. Öz genomu səviyyəsində insan orijinal elementlə simvolik bir əlaqə hiss edir və zaman zaman yenidən ona qayıdır. Təmizlik su ilə əlaqələndirilir. Metafizik yanaşmalarda xüsusi əhəmiyyət kəsb edən budur: su həm bədənimizə, həm də ruhumuza saflıq bəxş edir... bəlkə də buna görə bəzən özümüzü balıq kimi hiss etmək və su elementində olan bilinməyən və anlaşılmaz dərinliklərə qərq olmaq istəyirik…

Emin Qəhrəmanov:

Dörd elementi sevgi, sevinc, bol işıq prizmasından dəyərləndirirəm... və bütün bunlar şüurumda Qadınla əlaqələndirilir ... Elementlərin hər bir təzahürlərində bu dünyanı hərəkətə gətirən arzu və ehtiras öz əksini tapır. Nə iddia olunursa olsun, təfəkkür belə insanlığı yuxarıdan bizə bəxş edilənlərin qədrini bilməkdən məhrum etmir... Eləcə də həyatın davam etməsi üçün əsas rol oynayan Qadını...

Alov Elementi.

Qadın Kraliçadır, od elementi kimi gücü ilə cəlb edir, inanılmaz hisslər və duyğularla əhatə edir və onun yanında daha uzun müddət qalmaq istəyirsiniz... Heç bir səy göstərmədən dərhal diqqəti cəlb edir. Alov ... şiddətli və qəzəbli, qarşısına çıxan hər bir maneəni silib-süpürən. O bir anda xoş "ləçəklərə" çevrilə bilər, yalnız ona rahat bir "beşik" təşkil etməli və diqqətlə əhatə etməlisiniz…

Su Elementi.

Qadın-Hədiyyədir... sahib olmaq istəyi ilə arzulanan ... sizə onu tuta bilməyəcəyiniz və dayandırmağa məcbur edə bilməyəcəyiniz hissi yaşadaraq su kimi, barmaqlarının arasından sürüşür. Sərinliyindən zövq almaq və sərxoş olmaq istəyi ilə ram edir. Su müəyyən bir forma aldıqdan sonra belə, azad olmaq hüququnu özündə saxlayır, ona yalnız məhdudiyyətləri aşmaq qalır. Sakitdir, saflığı və dərinliyi ilə heyran edir, lakin bir anda üfüqə doğru tələsik irəliləyən bir axına çevrilməyə hazırdır. Bizlərdən kim onun "qanadlarını" tutmağa çalışmayıb?..

Hava Elementi.

Qadın Küləkdir... bütün məkanı özü ilə əhatə edən, özünü daha ağıllı, daha istedadlı, daha gözəl hiss etməyə imkan verən bir Muza ... enerji verir və bunun müqabilində kənardan hərəkət gözləyir, çünki Muza özü heç yerə getmir, ancaq başqalarını onlar üçün vacib, mənalı hərəkətlər etməyə sövq edir. Hava kimi oynaq və bir yerdə qərar tuta bilməyən, səmalarda uçan və dünyanın incə titrəyişlərini özündə əks etdirən…

Torpaq Elementi.

Qadın-Sahibədir... Ən dərin mahiyyətində kainatın nizamını müəyyən edir. Torpaq elementi, dünyanın güc, dəstək, gələcək hərəkət üçün əsas verən özəyidir. Sabit və dəyişməz hər şeyin əsasını təşkil edir. Formalar, qanunlar yaradır, konkretlik, sabitlik verir, strukturlaşdırır, təhlil edir, təsnif edir. Əsasların təməli, fundamentallıq, monolitlik, inam, praktiklik və diqqət. O, Sahibə kimidir, Hər şeyin müddətini ölçür: onun qoynu həyatın doğulduğu yerdir və son saat gələndə hər şeyi özünə qaytarır…

Sərgiyə gələn qonaqlar əsərlərlə tanış oıdu, rəssamlarla fotolar çəkdirdi və unudulmaz anlar yaşadılar. Daha çox kətan üzərində olan əsərlər öz orijinallığıyla hər biri özünəməxsus formada seçilirdi.
Xoş musiqi və rəssamların qonaqlarla olan dialoqları sərgiyə xüsusi rəng qatdı. 

Sərgilənən rəsmlərdən bəzilərini sizə təqdim edirik

Nigar Mirzəyeva